چای سبز یک نوع چای است که از برگ‌های نوزادی گیاه چای به نام Camellia sinensis تهیه می‌شود و به طور سنتی در فرآیند تولیدش اکسیداسیون کمتری نسبت به چای سیاه دارد. این چای به دلیل مقدار بالایی از آنتی اکسیدان‌ها و خواص سلامتی مورد توجه قرار می‌گیرد. در این مطلب قرار است درباره تاریخچه چای سبز اطلاعاتی به شما ارائه دهیم.
تاریخچه چای سبز در جهان
تاریخچه و منشأ چای سبز به گذشته‌ی دوران باستانی چین باز می‌گردد. این محصول در آغاز به عنوان یک نوشیدنی پزشکی مورد استفاده قرار می‌گرفت و تنها در طی سده‌ها به یک نوشیدنی محبوب و عامیانه تبدیل شد.
با توجه به مطالعات تاریخی، اولین کشف گیاه چای به دورهٔ دوم هزاره قبل از میلاد در منطقه‌ای به نام یونانگ در جنوب چین بازمی‌گردد. احتمالاً گیاه چای توسط قوم دیگری که در منطقه مشاهده شد، کشته شد و از طریق بزرگترین جادهٔ تجاری که بین شرق و غرب از چین گذر می‌کرد، به شهرها و اراضی دیگری انتقال داده شد.
بر اساس اسطوره‌های چینی، اولین باری که گیاه چای به عنوان نوشیدنی مصرف شد، در زمان امپراتور شانگ نونگ در سال‌های ۲۷۲۷ تا ۲۷۰۰ پیش از میلاد بوده است. در آن زمان، برگ‌های گیاه چای به عنوان دارویی مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما استفاده از چای به عنوان یک نوشیدنی روزمره و به روش حال حاضر، در طی دورهٔ دودمان تانگ (۶۱۸–۹۰۷ میلادی) آغاز شد.
تا قرن ۸ امی، کشت و تولید چای در سراسر چین گسترش یافت و به عنوان یک عنصر فرهنگی مهم و مورد علاقه مردم شناخته می‌شد. سپس، چای از چین به دیگر نقاط جهان صادر شد و با تبادلات تجاری، به دسترسی بیشتری در بازارهای جهانی رسید. امروزه، چای سبز به عنوان یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌ها در سراسر جهان شناخته شده است و جزء نمادهای فرهنگی و تاریخی چین محسوب می‌شود.
تاریخچه چای سبز در ایران
تاریخچه چای در ایران به قرن هفتم میلادی برمی‌گردد، ولی مصرف آن به عنوان نوشیدنی روزمره در این منطقه در سده‌های بعدی پرطرفداری بیشتری پیدا کرد. اولین گواهینامه‌های تاریخی درباره کاشت چای در ایران به دوران صفویه برمی‌گردد، اما اطلاعات دقیق درباره ورود و کاشت چای به ایران ابتدا به زمان معاصران شاه عباس اول (سلطنت ۱۵۸۸–۱۶۲۹ میلادی) باز می‌گردد.
اولین نقل‌قول‌های تاریخی درباره چای در ایران مربوط به سفرنامه‌های معاصران این دوران است. برای مثال، در یکی از سفرنامه‌های مارکو پلو، که در قرن سیزدهم نوشته شده است، اشاره‌هایی به وجود چای در منطقهٔ گیلان و مصرف آن توسط مردم محلی وجود دارد. همچنین، در سفرنامه‌های سفرایٔی معاصر شاه عباس اول از جمله سفرنامه حاج‌محمود شریف اردبیلی، اشاره‌هایی به کاشت و مصرف چای در ایران یافت می‌شود.
در سال‌های اخیر، کاشت و تولید چای در استان‌های شمالی ایران، مانند گیلان، مازندران، و گلستان به ویژه رشد چشمگیری داشته است. به عنوان یکی از مهم‌ترین صادرکنندگان چای سبز در منطقه، ایران توانسته است با کیفیت بالا و قیمت مناسب، بازارهای بین‌المللی را تسخیر کند. امروزه، چای سبز ایران به عنوان یک محصول با کیفیت و مرغوب در بازارهای جهانی شناخته می‌شود و مصرف آن در داخل کشور و صادرات به کشورهای دیگر به طور چشمگیری افزایش یافته است.
فرآیند تولید چای سبز
فرآیند تولید چای سبز از برداشت برگ‌های نوزادی گیاه چای تا تولید نهایی این نوشیدنی تحت چند مرحله انجام می‌شود. در ادامه به طور مفصل به هر مرحله اشاره می‌کنم:
1. برداشت برگ‌ها
انتخاب و برداشت برگ‌های جوان و نوزادی گیاه چای در مرحله اول است. این برگ‌ها معمولاً به دست کارگران با استفاده از دستگاه‌های خاص برداشته می‌شوند.
2. تیزه‌زنی (خمیرکاری)
برگ‌های برداشته شده به طور دستی یا با استفاده از دستگاه‌های خاص تیزه‌زنی می‌شوند تا سطح بیرونی آنها نرم شود و از مواد مغذی جدا شوند.
3. تیزه‌کشی
بعد از تیزه‌زنی، برگ‌ها به طور متناوب تیزه‌کشی می‌شوند تا فرایند اکسیداسیون (تیره‌کشی) متوقف شود و برگ‌ها از اثرات گازهای اکسیژنی محافظت شوند.
4. توکاری
برگ‌های تیزه‌کشیده به دقت به توکاری می‌روند تا از برگ‌های خردشده و بدون کیفیت جدا شوند و فقط برگ‌های با کیفیت بالا باقی بمانند.
5. توکاری نهایی
در این مرحله، برگ‌های توکاری شده به دقت بازبینی می‌شوند تا از مواد غیرمطلوب مانند مواد خارجی یا سایر اشیاء ناخواسته پاک شوند.
6. تغلیظ و خشکاندن
برگ‌های توکاری شده به مخلوطی از آب و حرارت (معمولاً از بخار آب) تحت عمل قرار می‌گیرند تا تغلیظ شوند و سپس خشکانده می‌شوند تا رطوبت آنها کاملاً از بین برود.
7. جدا کردن و سوراخ‌کردن
برگ‌های خشک شده به قطعات کوچکتر تقسیم می‌شوند و در صورت نیاز، به آنها سوراخ می‌دهند تا رطوبت داخلی برگ‌ها به راحتی از بین برود.
8. درج
در این مرحله، برگ‌های سوراخ‌دار و خشک شده در بسته‌بندی‌هایی مناسب قرار می‌گیرند تا برای استفاده آماده شوند.
جمع‌بندی
تاریخچه چای سبز به دوران باستانی چین باز می‌گردد و اولین گواهینامه‌های تاریخی مربوط به کاشت چای در این منطقه به دورهٔ صفویه برمی‌گردد. اما اطلاعات دقیقتر درباره ورود و کاشت چای به ایران ابتدا به زمان معاصران شاه عباس اول باز می‌گردد. در طول سال‌ها، چای سبز از یک داروی محلی به یک نوشیدنی محبوب و مورد علاقه در سراسر جهان تبدیل شده است. امروزه، چای سبز به عنوان یک نماد از تاریخ و فرهنگ چین شناخته می‌شود و همچنین به عنوان یک نوشیدنی سالم و با ارزش در سطح جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.